: دوشنبه 8 ارديبهشت 1393- 28 جمادي الثاني1435ـ 28 آوريل 2014ـ شماره 25859
خدمتگزار زبان فارسی هستم
دكتر حسن انوري ـ عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی
آنچه در پي مي‌آيد، بخشي از سخنان آقاي دکتر حسن انوري است كه در مراسم بزرگداشت‌شان در انجمن آثار و مفاخر فرهنگي ايراد كردند.
من خدمتگزار زبان فارسي هستم، اگرچه زبان مادري‌ام آذري است. از زماني که مادرم شعري از حافظ را به من تفهيم کرد، شيفته زبان فارسي شدم. در دانشکده ادبيات تبريز در حضور استاداني چون ماهيار نوابي ، دکتر رجائي بخارايي، دکتر منوچهر مرتضوي، استاد اديب طوسي و استاد ترجاني زاده و در دانشکده ادبيات دانشگاه تهران در حضور استاد بديع‌الزمان فروزانفر، استاد جلال‌الدين همائي دکتر ناتل خانلري و دکتر محمد معين و ديگر استادان کم و بيش و به قدر استطاعت بار موز زبان فارسي آشنا شدم. در طي بيش از سي سال خدمت در موسسه لغتنامه دهخدا تاريخ زبان فارسي را مرور کردم. وقتي قرار شد در مدت معيني، اين فرهنگ را به فرجام برسانم شب و روز خود را در اختيار فرهنگ سخن قرار دادم.
اگر بپرسيد چرا زبان فارسي براي منِ آذربايجاني مهم است، به شما مي‌گويم که زبان فارسي مهم و شايسته دوست داشتن است. روزي زبان بين‌المللي بوده و از هندوستان تا آسياي صغير و بالکان را زير سيطره داشته است.
ديگر آنکه به اين زبان آثاري پديد آمده که از شاهکارهاي ادبيات جهاني است. چند زبان در دنيا مي‌شناسيد که در آنها اثري چون شاهنامه، ديوان حافظ و ديوان شمس به وجود آمده باشد؟
سهم آذربايجان در فرهنگ فارسي
تنها من نيستم که شيفته زبان فارسي‌ام. مي‌توانم شهادت بدهم که اکثر اهالي آذربايجان زبان فارسي را دوست دارند. در تاريخ نيز سهم آذربايجان در فرهنگ فارسي قابل توجه است. برآورد کرده‌اند که بيش از شصت درصد استادان زبان فارسي در دانشگاههاي کشور از اهالي آذربايجان هستند. در تاريخ نيز سهم آذربايجان در ايجاد آثاري به فارسي به ويژه فرهنگ فارسي شايان توجه است بندة ناچيز در سخنراني که در بنياد شهريار تبريز کردم، سهم آذربايجان را در فرهنگ‌نويسي فارسي بررسي کردم و نشان دادم که تعداد زيادي از فرهنگهاي فارسي از زير دست آذربايجاني‌ها بيرون آمده است.
فرهنگ به معني کتاب لغت، يک عنصر مدني است. ملتهايي که به لحاظ علمي سرآمد شدهاند، در عرصه فرهنگ‌نويسي هم تلاش بسياري کرده‌اند. ناگفته نگذاريم که ايرانيان از قديمي‌ترين ملتهايي هستند که به فرهنگ‌نويسي پرداخته‌اند. وجود دو فرهنگ به زبان پهلوي نشان از اهميت موضوع و توجه به اين امر دارد. يکي از دو فرهنگ، فرهنگي است که گويا در آغاز، نامي نداشته و بعدها به فرهنگ پهلوي معروف شده است . نسخه‌هاي متعددي از اين فرهنگ در دست است، حتي يک برگ آن در ميان آثار مانوي در تورفان پيدا شده است.
در فرهنگ پهلوي واژه‌ها برحسب موضوع طبقه‌بندي شده است. از اين جهت سلف فرهنگهاي موضوعي است که در دوران اسلامي تأليف شدهاند. فرهنگ ديگر بازمانده از زبان پهلوي، فرهنگي است که گويا براي حل دشواريهاي اوستا تأليف شده بوده است.
اما در دوران اسلامي فرهنگ‌نويسي دامنه وسيعي پيدا کرد و در دو زمينه پيش رفت: فرهنگ براي زبان عربي و فرهنگ براي زبان فارسي. در عصر ما نيز شادروان دکتر محمد معين در زمان خود با تأليف فرهنگ فارسي در چهار مجلد نياز اهل کتاب را به واژه‌هاي جديد زمان خود برآورده کرد.
ضرورت فرهنگ‌نويسي
زبان در تحول است و فرهنگ نشان‌دهندة واژگان زبان در مقطع خاص تاريخي است و بايد به موازات تحول، دگرگون شود و فرهنگهاي جديد نوشته شود. هر سال در جهان هزاران اختراع به منصه ظهور مي‌رسد و در حيطه تفکر بشري هزاران مفهوم ابداع مي‌شود. همه اينها اسم مي‌خواهند. اين اسمها در واقع واژه‌هاي جديد هستند که بايد وارد فرهنگهاي لغت شود. ملتي که فرهنگ روز آمد و مطابق با نيازهاي جهان امروز ندارد، مي‌توان گفت در دنياي امروز زندگي نمي کند نياز به فرهنگ لغات يک نياز مبرم مدني است.
در سلسه فرهنگهايي که بنده سرپرستي کرده‌ام و به همت انتشارات سخن نشر يافته، چند فرهنگ نيز براي کودکان و نوجوانان تهيه شده است. آشنا کردن کودکان با کتابهاي مرجع در مرحله پيش از دبستان و بعد از آن يکي از عناصر مهم تربيت عمومي به شمار مي رود. کودکاني که اکنون در دبستان هستند، بيست تا سي سال ديگر مصادر امور را اشغال خواهند کرد. ميزان شايستگي و کارايي آنان در اداره امور، بستگي به نوع تربيتي دارد که اکنون از سوي خانواده‌ها و اولياي آموزش و پرورش درباره آنها اعمال مي‌شود. اگر بتوانيم آنان را افرادي کنجکاو و مسئول و داراي انديشه روشمند بار بياوريم، قطعاً در شکل و نوع زندگي اجتماعي و سياسي کشور تحول شگرف روي خواهد داد.
تربيت از آبشخورهاي بسياري آب مي‌خورد. يک جزء بسيار کوچک ولي لازم آن، آشنايي کودکان با کتابهاي مرجع است. شايد امروز با توجه به گسترش اطلاع رساني و شبکه‌هاي رايانه‌اي به جاي کتابهاي مرجع بگوييم ابزار مرجع؛ ولي به هر حال مايه اوليه ابزار مرجع کتابهاي مرجع است. کتابهاي مرجعي که بنده سرپرستي کرده‌ام، به پانزده کتاب رسيده که نخستين آنها در 8جلد، يکي در 3جلد و سه تاي ديگر در دو جلد، بقيه در يک جلد از سوي نشر سخن انتشار يافته. شانزدهمين کتاب که «فرهنگ مترادفات» باشد، در دست تأليف است.
زبان در حال تحول است و فرهنگ که نشان‌دهندة واژگان در يک زمان خاص تاريخي است، بايد با گذشت زمان دوباره تأليف شود. ملتي که فرهنگ روزآمد و مطابق با نيازهاي جهان امروز نداشته باشد، در دنياي امروز زندگي نمي‌کند.
روزنامه اطلاعات. 8/2/1393 . ص 6 .
عنوان متن از فرستنده است
محمود فاضلی بیرجندی
اين نامه به دنبال عضو يت شمادرگروه كتابهاي رايگان فارسي ارسال شده است.
وبلاگ ما:
http://persianbooks2.blogspot.com
آدرس ارسال نامه:
persianebooks@googlegroups.com
برای قطع اشتراك :
persianebooks+unsubscribe@googlegroups.com
مطالب وكتابهاي مروج خشونت وتجزیه طلبی و تروریسم ،ضد دولتي وضدديني و کتب قابل خرید دربازاررسمی ایران و کتب چاپ خارج(مشمول کپی رایت) براي اين گروه ارسال نخواهد شد.
لطفا موقع ارسال نامه به گروه حتما این موارد را درنظر بگیرید و لطفا موضوع نامه را نيزبه طور كامل ذكر كنيد
و از نوشتن به رسم الخط فینگلیش پرهیز کنید.
http://groups.google.com/group/persianebooks?hl=en
برای کمک به ارتقاء فرهنگ کتابخوانی، نامه های گروه را براي دوستان كتابخوان خود بفرستیدواز آنها بخواهید که در گروه عضو شوند.
خبر خوان وبلاگ:
http://feeds.feedburner.com/ketabxaneh
آدرس گزیده مطالب جالب ديگر تارنماها:
http://persianbooks-harfha.blogspot.com
برای یافتن شرایط عمومی وپرسش و پاسخ ها از این آدرس استفاده کنید:
http://book-faqs.blogspot.com
---
این پیام را به خاطر این دریافت کردید که برای مبحثی در گروه «کتاب های رایگان پارسی» در Google Group ثبت‌نام شده‌اید.
جهت لغو اشتراک از این گروه و قطع دریافت ایمیل از آن، ایمیلی به persianebooks+unsubscribe@googlegroups.com ارسال کنید.
برای پست به این گروه، ایمیلی به persianebooks@googlegroups.com ارسال کنید.
از این گروه در http://groups.google.com/group/persianebooks بازدید کنید.
برای گزینه‌های بیشتر از https://groups.google.com/d/optout بازدید کنید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر