Sent to you by ketabdar via Google Reader:
بارها گفتهام دین را از دو منظر میتوان مطالعه کرد: از «منظر خدا به انسان» و از «منظر انسان به خدا». یک وقت مسأله چنین طرح میشود که خدا از انسانها دین میخواهد و برای آنان تعریف میکند که منظورش از دین چیست. امّا وقت دیگر مسأله چنین طرح میشود که انسان، دینورزی (سلوک معنوی) میکند و سرگذشت ویژهای را برای خود رقم میزند، به خداوند روی میآورد، و در نهایت، محتواها و ابعاد این سلوک معنوی را به عنوان دین برای خود تعریف میکند. این گونهی دوم از طرح مسأله، همان قرائت انسانی از دین، یعنی نگاه به دین از منظر انسان به خدا است. چون انسان هستم، هر وقت دین را انسانی قرائت میکنم، آن را بهتر میفهمم.
چند سال پیش، وقتی در معبدهای بودایی ژاپن سرودهایی بودایی به گوشم خورد، این تجربه به من دست داد که گویی خدایان برای انسانها سرود میخوانند و آنها را خداوندگونه نوازش میدهند. امّا وقتی قوّالیهای عارفانهی مسلمانان هند در مقبرههای اقطاب عارفان، به زبان فارسی، به گوشم خورد، این تجربه به من دست داد که انسانهای سرگشته در بیابانهای حیرت و کشتیشکستگان طوفانزدهی دریاهای بیساحل، در جستوجوی خداوندند. آن سرودهای بودایی تجربهی نگاه از منظر خدایان به انسان، و این قوالیهای عارفانه، تجربهی حرکت از انسان به سوی خدا را برای من مفهوم میسازند.
باری؛ مقالهی «هرمنوتیک فلسفی و متون دینی» نقش تلاشهای عقلانی انسانی را در تفسیر متون دینی نشان میدهد. مقالهی «سه گونه قرائت از سنت دینی در عصر حاضر»، تصویری است از چند نوع کوشش انسانهای دینباور این عصر برای بهرهوری آنها از سنت دینیشان. مقالهی «قرائت انسانی از دین چگونه قرائتی است؟»، توضیحاتی را شامل است که پس از انتشار کتاب نقدی بر قرائت رسمی از دین، دربارهی رویکرد آن کتاب دادهام. مقالهی «دینشناسی تاریخی و ایمان»، نشان میدهد که مفهوم شدن «ایمان اسلامی» در عصر حاضر، بدون دینشناسی تاریخی که یک کوشش انسانی است، میسر نمیباشد. مقالهی «پرواز در ابرهای ندانستن»، ایمان را در مدل «پرواز» انسان به سوی خدا در ابرهای ندانستن به تصویر میکشد. مقالهی «آزادی و اخلاق»، نشان میدهد که مفروض گرفتن آزادی برای افراد جامعه، شرط اخلاقی شدن نورمهای اجتماعی میباشد. مقالهی «مردمسالاری و دین»، به تحلیل این موضوع میپردازد که مردمسالاری، دینی و غیردینی ندارد. مقالهی «مردمسالاری و اسلام»، این موضوع را بیان میکند که ما به عنوان انسان سیاستورز نیازمند ایمان هستیم، و نه به عنوان مؤمن نیازمند سیاست. مقالهی «حقوقبشر، متون ادیان ابراهیمی و حاکمیت حقوقی خداوند» به بیان این مطلب میپردازد که «حاکمیت حقوقی خداوند» بر انسانها مفهوم قابل قبول و قابل دفاع ندارد. مقالهی «فتواهای دینی و فقدان اقناع عقلانی» نشان میدهد که چگونه با مغفول افتادن اقناع عقلانی انسان در بسیاری از امور دینی، دین از صحنه خارج میشود. مقالهی «سیاست و تعبد» در پرتو تحلیل کوتاهی از این دو مفهوم، نشان میدهد که سیاست در عصر حاضر، تعبدبردار نیست. مقالهی «چرا آزادیخواهان قابل احترام هستند؟»، ضمن توضیح نیاز مبرم انسان عصر حاضر به آزادی، نقش پیامبران را برای انسانهای آزادیخواه توضیح میدهد. مقالهی «جریانهای سیاسی ـ دینی ایران پیش از انقلاب»، ضمن ارائهی تحلیلی از حرکتهای سیاسی ـ دینی آن زمان، به بیان این نکتهی اساسی میپردازد که «افتاء سیاسی» اندیشهی سیاسی نیست و در آن زمان جریانی که تنها بر فتواهای دینی ـ سیاسی تکیه کرده بود، هیچگونه اندیشهی سیاسی عرضه نمیکرد.
چون در همهی این مقالات، که از طرفی به دین میپردازد و از طرف دیگر با امور انسانی عمدهای چون سیاست، حقوقبشر، و خردورزی سر و کار دارد، رویکرد انسانی به دین (از منظر انسان به خدا) غلبه دارد، نام کتاب را «تأملاتی در قرائت انسانی از دین» نهادم.
در رویکرد انسانی به دین، گرچه تأملات انسان از منظر انسان به خدا و هر چه به خدا مربوط است آغاز میشود، ولی این رویکرد با این تجربه منافات ندارد که انسان دینورز در مراحلی از تجربههای دینیاش، خود را چنان مخاطب خداوند بیابد که دیگر «خود» را به مثابهی تأملگر از صحنه غایب ببیند و یکپارچه به گوشکنندهی محض تبدیل شود. این وضعیت اگر حاصل شود، همهی آثار چنین انسانی بسیار پرثمر و زندگیبخش خواهد شد. ولی با همهی این احوال، حتّی برای چنین انسانی در مقام گفتوگو با دیگران و کوشش بینالاذهانی، رویکرد انسانی به دین، مناسبترین راه بحث و تفاهم خواهد بود. ما چون همه انسان هستیم، دربارهی همهی موضوعات (بدون استثناء)، با یکدیگر فقط با رویکرد انسانی میتوانیم حرف بزنیم.
محمّد مجتهد شبستری
تهران، بهمن ما 1382
عنوان فصلهای کتابـ هرمنوتیک فلسفی و متون دینی
ـ سه گونه قرائت از سنت دینی در عصر مدرنیته
ـ قرائت انسانی از دین چگونه قرائتی است؟
ـ دینشناسی تاریخی و ایمان
ـ پرواز در ابرهای ندانستن
ـ آزادی و اخلاق
ـ مردمسالاری و دین
ـ مردمسالاری و اسلام
ـ حقوقبشر، متون ادیان ابراهیمی، و حاکمیت حقوقی خداوند
ـ فتواهای دینی و فقدان اقناع عقلانی
ـ سیاست و تعبد
ـ چرا آزادیخواهان قابل احترام هستند؟
ـ جریانهای سیاسی ـ دینی ایران پیش از انقل
Things you can do from here:
- Subscribe to www.seapurse.com using Google Reader
- Get started using Google Reader to easily keep up with all your favorite sites
اين نامه به دنبال عضو يت شمادرگروه كتابهاي رايگان فارسي برايتان ارسال شده است.
آدرس براي ارسال نامه:
persiskiknigi@googlegroups.com
براي قطع اشتراك :
persiskiknigi-unsubscribe@googlegroups.com
توجه:
بعضي از نامه هاي گروه ممكن است به قسمت
spam
در
اي ميل شما (بطور اشتباه)وارد شوند
لطفا روزانه قسمت
spam
را هم چك كنيد
وگزينه هاي مذكور را مطالعه كرده ودكمه
not spam
را فشار دهيد
For more options, visit this group at http://groups.google.com/group/persiskiknigi?hl=en
برای کمک به تداوم کار ما نامه های گروه را براي دوستان كتابخوان خود بفرستید
(forward)
واز آنها بخواهید که در گروه عضو شوند.
آدرس وبلاگ:
http://persianbooks2.blogspot.com
آدرس خبر خوان وبلاگ:
http://persianbooks2.blogspot.com/feeds/posts/default
آدرس خبرخوان مطالب جالب ديگر تارنماها:
http://www.google.com/reader/shared/05346929471109762493
گروه اطلاع رسانی وبلاگ:
http://groups.google.com/group/persiskiknigi
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر