{خبرنامه کتابهای رایگان پارسی} در باب شکل گرفتن روزی در گرامی داشت فردوسی

در باب شکل گرفتن روزی در گرامی داشت فردوسی
================================
بهار ادبیات

احمد مسجدجامعی

در پاییز ۱۳۷۸، برای نخستین‌بار پیشنهاد ثبت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم
فردوسی در تقویم ملی ایران از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارایه شد.
در جلسه شورای فرهنگ عمومی با اصل موضوع موافقت شد اما درباره روز آن،
مقرر گردید مطالعات بیشتری انجام پذیرد. در این یادداشت به جنبه‌هایی
اشاره خواهم داشت که در پیشنهاد و انتخاب روز فردوسی به عنوان بزرگی از
تاریخ و سبب ثبت ۲۵ اردیبهشت به نام روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی،
اثر‌گذار بود.

از آغاز سرایش شاهنامه، تاریخ مستندی در دست نیست. اگر مرگ «دقیقی» در
حوالی سال‌های ۳۶۶ هجری قمری رخ داده باشد، فردوسی ممکن است سرایش
شاهنامه را از زمان مرگ دقیقی تا یکی دو سال پس از آن – که مقدمات کار
فراهم شد – آغاز کرده باشد. در شاهنامه جز ۲۵ اسفند، تاریخ دیگری که به
آغاز یا پایان سرایش شاهنامه اشاره روشنی داشته باشد وجود ندارد:

سرآمد کنون قصه یزدگرد
به ماه سپندارمذ روز ارد
زهجرت شده پنج هشتاد بار
به نام جهان داور کردگار

سپندارمذ یا اسپندارمذ نام یکی از مهین فرشتگان یا امشاسپندان است. این
نام در اوستا «سپندارمیتی» و در پهلوی، «سپندارمت» یا «سپندارمد» و در
فارسی «اسفندارمذ» یا «اسفند» از دو بخش «سپند» به معنی ورجاوند و
«ارمیتی» به معنی فروتنی، بردباری، سازگاری، فداکاری و صلح و سازش، ساخته
شده است که در فارسی آن را اسفند می‌گویند و در کل به معنی فروتنی،
بردباری و فداکاری مقدس دانسته شده است. پنجمین روز هر ماه خورشیدی و
دوازدهمین ماه سال به نام اوست. و اما «ارد»/ «ارت»/ «اشی» ایزد توانگری،
پاداش، بخشنده دارایی، برکت و خوشی به پرهیزکاران به شمار می‌رفته است.
روز ۲۵ هر ماه خورشیدی «ارت» یا «اردروز» نامیده می‌شود.

بنابراین تسریع فردوسی در ابیات بالا، ۲۵اسفند سال ۴۰۰ قمری، روز تمام
شدن داستان یزدگرد، آخرین داستان شاهنامه یعنی روز پایان‌گرفتن سرایش و
ویرایش نهایی شاهنامه است. روزی که سرانجام پروژه ثبت، ضبط و مکتوب‌شدن
داستان حماسی و افسانه‌های ملی ایران به فرجام رسید و فردوسی سرانجام
آخرین خشت را بر فراز کاخ بلند نظمش استوار کرد:

بناهای آباد گردد خراب/ زباران و از تابش آفتاب
پی افکندم از نظم کاخی بلند/ که از باد و باران نیابد گزند
بر این نامه بر سال‌ها بگذرد/ همی خواهند آن‌کس که دارد خرد

روز ۲۵ اسفند، روز پایان‌یافتن سرایش شاهنامه، اگرچه زمان مناسبی برای
تعیین بزرگداشت فردوسی است اما به سبب نزدیک‌بودن آغاز سال نو و شور،
نشاط و مشغله‌های فراوان نوروزی و رو به تعطیل‌بودن مدارس و دانشگاه‌ها و
مراکز فرهنگی، احتمال می‌رفت روز فردوسی و مراسم بزرگداشت او در هنگامه
نوروز گم شود و امکان برگزاری باشکوه مراسم در این روز وجود نداشته باشد.
از سوی دیگر اشکالی که برای انتخاب روزی در فروردین به نظر رسید، یکی این
بود که از نیمه این ماه مراکز آموزشی بازگشایی می‌شود و روز ۲۵ آن هم
پیش‌تر به عنوان روز بزرگداشت عطار تعیین شده بود.

همچنین در فروردین‌ماه به طور معمول، مراکز آموزشی و فرهنگی هنوز تحرک و
تکاپوی لازم را نیافته و دور تازه فعالیت‌هایشان در سال جدید، شور و شتاب
خود را پیدا نکرده است. از آن سو خرداد نیز برای فرهنگیان و دانشگاهیان
زمان مناسبی نبود چون با برگزاری امتحانات مراکز آموزشی و آغاز تعطیلات
تابستانی مراکز، در تداخل بود و امکان مشارکت را کاهش می‌داد. نکته دیگری
که در بررسی زوایای این انتخاب نقش داشت این بود که روز ۲۸اردیبهشت‌ روز
میراث فرهنگی و روز بزرگداشت «حکیم عمر خیام» نامگذاری شده بود.

این سه مناسبت می‌توانست مکمل یکدیگر باشند. از این‌رو «روز ارد» یا
«اردروز» را که به روز ۲۵ هر ماه اطلاق می‌شود، پایه این انتخاب گرفتیم و
آن را به ماهی از ماه‌های فصل بهار – اردیبهشت‌ماه – بردیم چرا‌که از
نگاه فردوسی، ایران همچون باغی است در بهاری سبز و خرم و از نگاه ما
شاهنامه بهار بهشتی سخن و ادبیات فارسی است. و همان‌طور که ایزد برکت و
ثروت می‌بخشد، شاهنامه هم به ما توانگری برخوردار‌بودن از هویت بخشیده
است و برکت فرهنگ و اندیشه. همان‌طور که از میان گل‌ها، گل همیشه بهار به
«ارد» اختصاص دارد، شاهنامه هم گل همیشه بهار فرهنگ و ادبیات و اندیشه
ایرانی است:

که ایران چو باغی است خرم بهار/ شکفته همیشه گل کامکار
سپاه و سلیح است دیوار او/ به پرچینش بر نیزه‌ها خار او
اگر بفکنی خیره دیوار باغ/ چه باغ و چه دشت و چه دریا چه راغ
نگر تا تو دیوار او نفکنی/ دل و پشت ایرانیان نشکنی
کز آن پس بود غارت و تاختن/ خروش سواران و کین آختن
زن و کودک و بوم ایرانیان/ به اندیشه بد منه در میان
نخوانند بر ما کسی آفرین/ چو ویران بود بوم ایران زمین

چنین بود که روز ۲۵ اردیبهشت‌ برای ثبت روز بزرگداشت فردوسی، در تقویم
ملی ایران پیشنهاد شد و در جلسه مورخ ۹/۶/۷۸ شورای فرهنگ عمومی به تصویب
رسید.

منبع: روزنامه شرق
--
* محمود فاضلی بیرجندی*

--
اين نامه به دنبال عضو يت شمادرگروه كتابهاي رايگان فارسي ارسال شده است.
وبلاگ ما:
http://persianbooks2.blogspot.com
آدرس ارسال نامه:
persianebooks@googlegroups.com
برای قطع اشتراك :
persianebooks+unsubscribe@googlegroups.com

مطالب وكتابهاي مروج خشونت وتجزیه طلبی و تروریسم ،ضد دولتي وضدديني و کتب قابل خرید دربازاررسمی ایران و کتب چاپ خارج(مشمول کپی رایت) براي اين گروه ارسال نخواهد شد.
لطفا موقع ارسال نامه به گروه حتما این موارد را درنظر بگیرید و لطفا موضوع نامه را نيزبه طور كامل ذكر كنيد
و از نوشتن به رسم الخط فینگلیش پرهیز کنید.
http://groups.google.com/group/persianebooks?hl=en

برای کمک به ارتقاء فرهنگ کتابخوانی، نامه های گروه را براي دوستان كتابخوان خود بفرستیدواز آنها بخواهید که در گروه عضو شوند.
خبر خوان وبلاگ:
http://feeds.feedburner.com/ketabxaneh
آدرس گزیده مطالب جالب ديگر تارنماها:
http://persianbooks-harfha.blogspot.com
برای یافتن شرایط عمومی وپرسش و پاسخ ها از این آدرس استفاده کنید:
http://book-faqs.blogspot.com
---
شما به این دلیل این پیام را دریافت کرده‌اید که در گروه Google Groups "کتاب های رایگان پارسی" مشترک شده‌اید.
برای لغو اشتراک در این گروه و قطع دریافت ایمیل از آن، ایمیلی به persianebooks و unsubscribe@googlegroups.com ارسال کنید.
جهت پست کردن مطلب به این گروه، ایمیلی به persianebooks@googlegroups.com ارسال کنید.
از این گروه در http://groups.google.com/group/persianebooks?hl=fa دیدن کنید.
برای گزینه‌های بیشتر، از https://groups.google.com/groups/opt_out دیدن کنید.